Dekatyzacja – co to takiego i po co się stosuje?

Czy kiedykolwiek przytrafiło Ci się uszyć ubranie, które już po pierwszym praniu okazało się za małe bądź zmieniło swój pierwotny kształt? Mimo dokładnego zdejmowania miary, skrupulatnej pracy z wykrojami krawieckimi i pełnego zaangażowania tego typu przygoda powraca do Ciebie jak bumerang? Nie jesteś w tym odosobniona! Warto jednak zatrzymać się na moment i zastanowić, z czego się to zjawisko bierze. Otóż okazuje się, że powodem skurczonej po praniu odzieży jest brak poddania materiału bardzo ważnemu procesowi, jakim jest dekatyzacja. Tymczasem z powodzeniem można przeprowadzić taki zabieg nawet w domowych warunkach, ponieważ do jego wykonania niepotrzebne są żadne skomplikowane urządzenia. Prześledźmy zatem, czym jest dekatyzowanie tkanin i jak dokonać tego samodzielnie.

Co to jest dekatyzacja?

Każda osoba rozpoczynająca przygodę z szyciem musi wiedzieć, że dostępne w sklepach materiały nie są poddawane dekatyzacji. Nawet jeśli uda Ci się uszyć odzież, której wygląd po praniu będzie taki sam, jak przed włożeniem do pralki, nie znaczy to, że w przyszłości nie spotka Cię niemiła niespodzianka. Pamiętaj, że dekatyzowanie tkanin jeszcze przed krojeniem to podstawa.

Czym jest skomplikowanie brzmiąca dekatyzacja? Innym określeniem tej czynności jest hartowanie tkaniny. Jest to prosty proces, który polega na poddaniu materiału działaniu gorącej i zimnej wody oraz pary wodnej. Dekatyzowanie tkanin sprawia, że włókna wykurczają się, a rozmiar materiału ulega ustabilizowaniu. Proces ten jest potrzebny zwłaszcza w przypadku tkanin i dzianin, ponieważ mają one tendencję do kurczenia się pod wpływem wilgoci i wysokiej temperatury. Dekatyzacja może być w doskonały sposób przeprowadzona za pomocą działania wody. W połączeniu z wysoką temperaturą gwarantuje ona, że każde uszyte przez Ciebie ubranie – niezależnie od rodzaju materiału – będzie na miarę nawet po wielu praniach.

Dekatyzacja tkanin jest szczególnie potrzebna, jeśli szyjesz dopasowaną odzież. W przypadku luźnych T-shirtów możesz nie zauważyć różnicy. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę skrojoną na miarę bluzkę, zmniejszony choćby o 1 centymetr obwód w biuście sprawi, że nie będzie nadawała się ona do noszenia. Dekatyzacja tkaniny i dzianiny da Ci pewność, że efekt będzie zawsze zadowalający, a wdrażając ją jako jeden z nawyków związanych z szyciem na maszynie, można w prosty sposób wyeliminować problem z kurczącymi się materiałami.

Inne korzyści dekatyzacji

Proces dekatyzacji to przede wszystkim sposób na stabilny rozmiarowo materiał, jednak to niejedyny atut tej czynności. Jest ona również swoistym sprawdzianem, w jaki sposób tkanina będzie „zachowywała się” na sylwetce – tym samym badamy zarówno sprężystość tkaniny, jak i wytrzymałość koloru. Dodatkowo dowiemy się, czy tkanina farbuje oraz czy się mechaci. Kolejną korzyścią, jaka płynie z dekatyzacji tkanin jest wyeliminowanie chemikaliów, które zostały wykorzystane podczas produkcji materiału. Dekatyzując materiał, możesz się także dowiedzieć, jaka jest jego podatność na zagniecenia.

Jakie materiały należy dekatyzować?

Tkaniny można podzielić między innymi ze względu na rodzaj zastosowanych do ich produkcji włókien. W przypadku takiego podziału, mamy do czynienia z trzema grupami tkanin: naturalnymi, sztucznymi oraz syntetycznymi. Włókna naturalne to te, które pochodzą od roślin i zwierząt – w grupie tej znajdziemy przykładowo bawełnę i len. Sztuczne włókna najczęściej wytwarzane są z celulozy, natomiast syntetyki to chemiczne włókna, takie jak poliester, poliamid czy elastan. Naturalne i sztuczne włókna ulegają wykurczaniu się – to właśnie z tego powodu wymagają dekatyzacji. Nie ma potrzeby dekatyzowania syntetyków, niemniej jednak warto to robić – choćby z uwagi na względy higieniczne. W procesie wykańczania tkanin wykorzystuje się bowiem rozmaite środki chemiczne, które mogą podrażniać skórę. Pranie materiałów przed ich krojeniem i szyciem powinno stać się Twoim przyzwyczajeniem.

Sprawdzone sposoby na dekatyzację

Pranie dekatyzujące to obowiązkowa czynność, którą trzeba wykonać w przypadku materiałów naturalnego i sztucznego pochodzenia. Najlepiej wyprać go w maksymalnej temperaturze, jaka jest rekomendowana dla konkretnego materiału. Kolejnym etapem dekatyzacji jest odpowiednie wysuszenie materiału. Ciężkie materiały należy suszyć na płasko. Zanim zabierzemy się do krojenia materiału, należy go wyprasować, wykorzystując przy tej czynności maksymalny wyrzut pary. Niektóre tkaniny – z uwagi na ich fakturę – trzeba prasować przez szmatkę. Wynika to z faktu, że prasowanie bezpośrednio po ich powierzchni może wybłyszczyć włókna, a tym samym materiał straci na swojej atrakcyjności. W przypadku wełny oraz materiałów z włoskami parowanie powinno odbywać się z odpowiedniej odległości – na przykład 5 centymetrów.

Jeśli nie masz czasu na trzyetapową dekatyzację, materiał możesz dokładnie wyprasować i wyparować. Lniane materiały, które lubią kurczyć się nie tylko po pierwszym, ale też drugim czy trzecim praniu, warto profilaktycznie wyprać dwa razy. Jeżeli zakupiony materiał strzępi się, przed praniem możesz obrzucić jego brzegi zygzakiem.

Dekatyzacja konkretnych rodzajów materiałów

Jeżeli obawiasz się, czy dekatyzacja pójdzie zgodnie z planem, czy też popełnisz błąd podczas dekatyzowania materiałów, skorzystaj z poniższych porad. Specjalnie dla osób, które dopiero uczą się szycia i nie mają dużego doświadczenia z różnorodnymi materiałami, przygotowaliśmy wskazówki, jak powinna przebiegać dekatyzacja tkaniny, w zależności od jej składu surowcowego:

• Bawełna

Tkaniny bawełniane bez żadnych obaw można prać w temperaturze 60 stopni Celsjusza, a następnie delikatnie odwirować i prasować.

• Len

Tkaniny lniane mające tendencję do kurczenia się. Z tego powodu należ prać je w temperaturze 60 stopni Celsjusza. Materiałom tym nic się nie stanie, jeśli zastosujemy delikatne odwirowanie, a następnie prasowanie gorącym żelazkiem, z dużą ilością pary.

• Wiskoza

Tkaniny wiskozowe najlepiej namoczyć w zimnej wodzie, a dopiero w dalszej kolejności uprać w najwyższej temperaturze, w której będzie prane ubranie. Duża ilość pary z żelazka dodatkowo ustabilizuje nam rozmiarowo materiał, a także umożliwi bezproblemowe krojenie i szycie.

• Wełna

Wełniane tkaniny należy poddawać dekatyzacji, prasując je przez bawełnianą ściereczkę, z dużą ilością pary. Dzianiny wełniane można prać w pralce, pamiętając o ustawieniu programu do prania wełny.

• Jedwab

W przypadku delikatnego jedwabiu należy korzystać z prania ręcznego. Prasowanie jest możliwe, jednak należy wykonywać tę czynność z dużą ilością pary, przez szmatkę.

Warto także pamiętać o tym, że dekatyzacji można poddać niemal każdą tkaninę, z wyjątkiem flizeliny, wypełnienia oraz tkanin wodoodpornych.